Groente kweken
met kinderen op de basisschool en BSO
De Schoolmoestuin
We willen onze kinderen graag een gezonde levensstijl meegeven. Voedseleducatie speelt daarbij een belangrijke rol: kinderen die meer weten over hun eten zijn eerder bereid gezonde en duurzame voedselkeuzes te maken. In een moestuin komen onderzoekend leren en buitenlessen samen en onthouden de kinderen de opgedane kennis: zaaien, verzorgen, zien hoe het groeit, de groente oogsten en er een lekker gerecht mee bereiden; dat zijn ervaringen die je je leven lang niet vergeet.
Dus: aan de slag met de schoolmoestuin!
Rijk Zwaan stelt in 2024 weer zadenpakketten beschikbaar voor schoolmoestuinen. Heb je een pakket ontvangen? Dan kun je snel aan de slag met de tips op deze pagina.
Met je school of BSO kun je op veel manieren moestuinieren: op een schooltuinencomplex, bij een NME centrum, op een volkstuincomplex, buurtmoestuin, lesboerderij of bij de school zelf. Is er weinig ruimte? Denk dan aan een vierkante-metertuin of bakken. Zelfs binnen kun je in potten en bakken groente kweken.
Heb je nog geen schoolmoestuin? Op de website van Alliantie Schooltuinen vind je veel tips en handleidingen hoe je dit kunt aanpakken.
Met het zadenpakket kun je een afwisselende moestuin aanleggen. Voeg eventueel kruiden zoals munt, basilicum en bieslook toe. Denk ook aan een appelboom of bessenstruik en (eetbare) bloemen zoals Oost-Indische kers. Ook aardappelen zijn erg leuk en snel te telen, maar nemen wel veel ruimte in.
Wat vind je op deze pagina?
1. Inhoud van het pakket
2. De zaden; herkomst en bewaaradvies
3. Stap-voor-stap-instructies voor teeltplan, zaaien en planten
4. Hulp nodig?
1. Inhoud van het zadenpakket
In het pakket vind je 10 verschillende soorten groentezaden en een begeleidend boekje. Heb je het boekje niet (meer)? Hier kun je het boekje behorend bij het zadenpakket 2024 downloaden. In 2024 bestaat het pakket uit:
100 zaden prei - een zomerprei met stevige stengels.
1000 zaden spinazie - een hele sterke soort, met ovale, donkergroene bladeren, die niet snel last heeft van schimmel.
25 zaden tomaat - cherrytomaat met lange trossen van ongeveer 12 stevige, mooi rode vruchten. De plant groeit sterk.
100 zaden kropsla - een mooie en frisgroene kropsla, maakt een mooie, stevige krop.
100 zaden rucola - met lange, grofgetande blaadjes en een nootachtige, vrij pittige smaak. Hoe sterk de smaak is, hangt af van het weer: in de zomer kan de smaak van rucola heel sterk zijn. Let op dat je op tijd oogst, anders gaat rucola bloeien.
100 zaden rode biet - een mooie, langwerpige rode biet met een intens rode kleur en sterke bladeren.
100 zaden snijbiet - heeft een mooie donkerrode stengel en ovaal groen blad met rode nerven. Deze is sterk tegen schimmel. Je kunt de snijbiet als kleine blaadjes oogsten voor in je salade.
100 zaden bindsla - een grote, lichtgroene bindsla met sterke bladeren.
200 zaden radijs - mooi ronde, rode radijs voor het late voorjaar tot de vroege herfst.
100 zaden peen - mooie, lange wortels met sterke bladeren.
2. Herkomst en bewaaradvies voor groentezaden
Zaden blijven jarenlang goed als je ze op de juiste manier bewaart!
Je kunt zaden het beste bewaren op een droge, koele, donkere plaats. Optimaal is een constante temperatuur van 15-20 graden Celsius en 30-40% relatieve luchtvochtigheid. Een afgesloten kast in een niet verwarmde ruimte of een schuur waar het ’s zomers niet warm wordt is prima. Gebruik de originele verpakking en laat die zo lang mogelijk dicht. Bescherm de zaden tegen direct zonlicht, vocht en hitte. Zaden kun je zo prima enkele jaren bewaren. Uiteindelijk zal de kwaliteit minder worden.
De groentezaden uit het zadenpakket voor schoolmoestuinen zijn ontwikkeld, vermeerderd en getest door Rijk Zwaan. Meer over Rijk Zwaan lees je op onze website www.rijkzwaan.com/nl. Rijk Zwaan garandeert dat de zaden in het zadenpakket voor schoolmoestuinen vrij zijn van bestrijdingsmiddelen. Rijk Zwaan gebruikt bij de ontwikkeling van haar assortiment geen technieken die vallen onder de term genetische modificatie. Meer hierover kun je lezen op onze website onder 'Opinie'.
3. Stap-voor-stap-instructies
In het boekje én op de zadenzakjes vind je een indicatie van de periodes dat je de zaden kunt zaaien, verplanten en oogsten. Ook heeft de ene plant meer ruimte nodig om uit te groeien dan de andere. Verder speelt het weer een rol en natuurlijk het type, de omvang en het gebruik van je schoolmoestuin. Als je zelf andere zaden koopt, dan kan het schema daarvan iets anders zijn.
- In potten (binnen) - Als je geen buitenruimte tot je beschikking hebt, kun je ook prima binnen het wonder van plantengroei uit zaden laten ervaren. Gebruik dan bijvoorbeeld sla en tomaat.
- In bakken - Heb je een moestuin van (vierkantemeter-)bakken? Dan adviseer ik je om het boek ‘Makkelijke Moestuin kinderboek’ van Jelle Medema aan te schaffen. Daar staat alle informatie in die je nodig hebt, heel duidelijk beschreven en zeer geschikt voor kinderen en beginnende moestuiniers.
- In de grond - download hier een voorbeeld teeltplan voor een schoolmoestuin.
Zaaien
Wanneer kun je zaaien en hoe doe je dat? Download hier een stap-voor-stap-instructie zaaien.
Planten
Sommige zaden zaai je direct op de juiste plek, soms moet je verplanten. Hoe, wat en wanneer vindt je in deze stap-voor-stap-instructie planten.
4. Hulp en inspiratie
Handboek Schooltuinen
Hét boek dat je van A tot Z helpt bij de opzet, organisatie, inrichting en onderhoud van je schoolmoestuin, uitgegeven in 2024 door Alliantie Schooltuinen. Download 'm gratis of bestel een gedrukt exemplaar via https://alliantieschooltuinen.nl/handboek-schooltuinen/
Inspiratiefilmpjes
Filmpje van Jong Leren Eten Zeeland waar kinderen met onze zaden werken: https://www.youtube.com/watch?v=0NkLqALy-Fg
Film "De Schooltuin" door de ogen van een groep kinderen die een jaar aan de slag gaan met het verbouwen van hun eigen groenten en bloemen: https://youtu.be/vdG_1O8W1Jo
Praatplaten
Jong leren Eten heeft 8 praatplaten ontwikkeld. Deze geven kinderen (groep 6-8) inzicht in de samenhang en kringlopen in de natuur en de rol die planten daarin spelen. De platen bieden ondersteuning voor moestuincoaches en/of leerkrachten die kinderen begeleiden bij het werken in de schoolmoestuin. Ze zijn gratis te downloaden via https://www.jonglereneten.nl/praatplaten-begeleiding-bij-het-werken-de-moestuin
Tips
- Op de website van Alliantie Schooltuinen vind je veel handige informatie: https://alliantieschooltuinen.nl/
- Brochure met praktische adviezen en tips over moestuinieren met kinderen, vind je op de website van Jong leren Eten: tips voor moestuinieren met kinderen
- IVN heeft een schoolmoestuincursus ontwikkeld: https://www.ivn.nl/moestuin/online-moestuincursus
- Leuke manier om met je klas een moestuinplan te maken: de MoestuinMaat: https://beleefenweet.nl/moestuinmaat/
Lespakket
Het zadenpakket kun je goed gebruiken in combinatie met een lespakket. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld de Smaakmissie Moestuin van Smaaklessen. Smaaklessen is een onafhankelijk, interactief en bewezen effectief (erkend door RIVM) lesprogramma over voeding en voedsel. In de Smaakmissie Moestuin gaan leerlingen van groep 1 t/m 4 samen met de tuinvrouw aan de slag in de moestuin. De Smaakmissie Moestuin bestaat uit interactieve lessen en activiteiten met aanvullend een digibordmodule. Ga zowel binnen als buiten de klas op avontuur! De Smaakmissie is helemaal gratis te vinden op het lesportaal Chef! via www.voedseleducatie.nl.
Een ander lespakket met RIVM erkenning is 'Onderzoekend Tuinieren'. Kijk op www.schooltuinieren.nl voor meer informatie.
Moestuinieren in vierkantemeterbakken
https://www.makkelijkemoestuin.nl
Lokale ondersteuning: NME en IVN adressen
https://www.nmegids.nl/algemeen/lesaanbod/
Een moestuincoach vind je via www.alliantieschooltuinen.nl
Subsidietip
Het programma Jong Leren Eten biedt subsidiemogelijkheden voor activiteiten die een gezonde leefstijl bevorderen op scholen en kinderopvang zoalsmoestuinieren, kooklessen en bezoek aan een educatieboer of -tuinder. ook het inschakelen van een moestuincoach valt onder de regeling. Kijk voor meer informatie op www.jonglereneten.nl/stimuleringsbijdrage-lekker-naar-buiten
Tot slot..
Deze informatie behoort bij het zadenpakket 2024 voor basisschool en BSO. Dit is een initiatief van Rijk Zwaan Zaadteelt en Zaadhandel B.V. Rijk Zwaan wil graag dat alle kinderen een moestuin kunnen ervaren door er in te werken en te zien hoe groenten groeien. Daarom stelt zij zadenpakketten ter beschikking aan alle basisscholen in Nederland. Scholen kunnen dit pakket aanvragen bij hun lokale Natuur- en Milieu Educatie centrum of IVN-afdeling. De NME's kunnen de aanvragen doorgeven aan hun overkoepelende organisatie, Vereniging GDO. Voor algemene informatie over dit project kun je contact opnemen via [email protected].
Dit schoolmoestuinproject is een samenwerking van:
